සෑම වසරකම ජූනි මස පුර පසළොස්වක පෝය දිනය ශ්‍රී ලංකාවේ බෞද්ධ ඉතිහාසයේ ඉතා වැදගත් සන්ධිස්ථානයක් සනිටුහන් කරයි. මෙම දිනය පොසොන් පොහොය ලෙසින් හැඳින්වෙන අතර, එය මෙරටට බුදු දහම හඳුන්වා දීම සිහිපත් කරන උතුම් පුණ්‍ය දිනයකි. ප්‍රාදේශීය වශයෙන් මෙන්ම ජාතික වශයෙනුත් පොසොන් පොහොය සමය විශාල ආගමික හා සංස්කෘතික වැදගත්කමකින් යුක්ත වේ.
ක්‍රිස්තු පූර්ව තෙවන සියවසේදී, ඉන්දියාවේ අශෝක අධිරාජ්‍යයාගේ පුත්‍ර වූ මහින්ද හෙවත් පැවදි වීමෙන් පසු මිහිදු මහරහතන් වහන්සේ ප්‍රමුඛ දූත පිරිස ලංකාවට වැඩම කළේ මෙම පොසොන් පෝය දිනකදීය. මිස්සක පව්ව හෙවත් වත්මන් මිහින්තලයෙහිදී, එවකට මෙරට රජ කළ දේවානම්පියතිස්ස මහ රජතුමා ඇතුළු පිරිස හමුවී, සරල ප්‍රශ්න මාලාවක් ඔස්සේ ඔවුන්ගේ බුද්ධිය පරීක්ෂා කිරීමෙන් අනතුරුව, චුල්ලහත්ථිපදෝපම සූත්‍රය දේශනා කිරීම මෙම දිනයේ ප්‍රධාන ඓතිහාසික සිදුවීමයි. මෙම ධර්ම දේශනය ශ්‍රවණය කළ රජතුමා ප්‍රමුඛ පිරිස බුදු දහමේ සරණ ගිය අතර, එය ලක්දිව බුදු සසුන පිහිටුවීමේ ආරම්භය සනිටුහන් කළේය.
අරහත් මහින්ද හිමියන්ගේ ලංකාගමනය හුදෙක් ආගමක් හඳුන්වා දීමක් පමණක් නොවීය. එය මෙරට සමාජයේ, සංස්කෘතියේ, කලා ශිල්පයේ, අධ්‍යාපනයේ සහ රාජ්‍ය පාලනයේ පවා විප්ලවීය වෙනසක් ඇති කළ සිදුවීමකි. ආගමික මූලධර්ම පදනම් කරගත් සාමකාමී හා සංවිධානාත්මක සමාජයක් බිහිවීමට මෙය මඟ පෑදීය. වැව් අමුණු ඉදිකිරීමේ ශිෂ්ටාචාරය, ගල් කැටයම්, සිතුවම් වැනි කලා නිර්මාණ, මෙන්ම භික්ෂු අධ්‍යාපනය මුල් කරගත් දැනුම සම්ප්‍රේෂණය වැනි බොහෝ දියුණුවීම් බුදු දහමේ ආභාසයෙන් සිදුවිය. මේ නිසා, පොසොන් පොහොය යනු ශ්‍රී ලංකාවේ අනන්‍යතාවය, සංස්කෘතිය සහ ශිෂ්ටාචාරය ගොඩනැගීමේදී තීරණාත්මක කාර්යභාරයක් ඉටු කළ ඓතිහාසික සිදුවීමක අනුස්මරණයකි.
අදටත්, පොසොන් පොහොය දිනය ශ්‍රී ලංකාවාසී බෞද්ධ ජනතාවට ආගමික ඇදහිලි හා පිළිවෙත්වලට මුල් තැන දෙන දිනයකි. සිල් සමාදන් වීම, බෝධි පූජා පැවැත්වීම, දාන මාන කටයුතු සංවිධානය කිරීම, සහ විශේෂයෙන්ම මිහින්තලය ඇතුළු පුදබිම් වන්දනා කිරීම සාමාන්‍ය සිරිතයි. තවද, නිවෙස් හා පොදු ස්ථාන අලංකාර කිරීම සඳහා පහන් කූඩු නිර්මාණය කිරීම, ධර්ම දේශනා හා නාට්‍ය ඇතුළත් තොරණ ප්‍රදර්ශනය කිරීම සහ පොදු ජනතාවට ආහාර පාන ලබා දෙන දන්සැල් සංවිධානය කිරීමද දිවයින පුරා දැකිය හැකිය.
මේ අනුව, මහා පොසොන් පොහොය යනු අපගේ ආගමික හා සංස්කෘතික උරුමයේ මුල් බීජ වැපිරුණු දිනයයි. එම උතුම් දායාදය සිහිපත් කරමින්, එහි ආගමික හා සමාජයීය වැදගත්කම අගය කිරීමත්, බුදු දහමේ හරය වූ සාමය, කරුණාව සහ ප්‍රඥාව අනුව කටයුතු කිරීමත් අප සැමගේ වගකීමක් බව අවධාරණය කළ යුතුය. එය හුදු අතීත සිදුවීමක් සිහිපත් කිරීමකට වඩා, වර්තමානයේ අපගේ ජීවිත යහපත් කර ගැනීමට මෙන්ම සමස්ත සමාජයේ අභිවෘද්ධියට දායක වීමට ලැබෙන ආශිර්වාදයක් ලෙස සැලකිය හැකිය.