සටහන: ජනක තරංග හේවාසූර
මා කුඩා කල සිටම, අපගේ නිවෙස්වල මෙන්ම අවට පරිසරයේද, ස්වභාවධර්මයේ අපට දායාද කළ අපරිමිත වටිනාකම් සහිත ඖෂධීය ශාක රාශියක් තිබූ බව මට මතකය.
ඒ අතරින්, ඉරමුසු යනු ශ්‍රී ලාංකික අපට අතිශයින් හුරුපුරුදු, එපමණටම ඖෂධීය ගුණවලින් සපිරි අපූරු ශාකයකි. මා මෙම ලිපිය මගින් බලාපොරොත්තු වන්නේ, ශ්‍රී ලංකාවේ වැවෙන ඉරමුසු ශාකයේ විවිධ පැතිකඩයන් පිළිබඳව, එනම් එහි ඖෂධීය වටිනාකම, භාවිත කරන ආකාරය සහ අපගේ පරිසර පද්ධතිය තුළ එහි වැදගත්කම පිළිබඳව පුළුල් ලෙස විමසා බැලීමටයි.
ඉරමුසු යනු කුමක්ද?
ඉරමුසු යනු Asclepiadaceae පවුලට අයත්, විද්‍යාත්මකව Hemidesmus indicus ලෙසින් හඳුන්වන, බහු වාර්ෂික වැල් වර්ගයේ ඖෂධීය ශාකයකි. "ඉන්දියානු සර්සපරිලා" (Indian Sarsaparilla) ලෙසද ඉංග්‍රීසියෙන් හැඳින්වෙන මෙය, ආයුර්වේද සහ දේශීය වෛද්‍ය විද්‍යාවේ වසර දහස් ගණනක සිට භාවිත වන අතිශය වැදගත් ශාකයකි. මට මතක ඇති පරිදි, එහි මුල්වලින් නිකුත් වන සුවිශේෂී සුවඳ, මෙම ශාකය පහසුවෙන් හඳුනා ගැනීමට උපකාරී වන ප්‍රධාන ලක්ෂණයකි.
ඉරමුසු ශාකයේ පත්‍ර දිගටි හැඩයෙන් යුක්ත වන අතර, ඒවායේ උඩ පැත්ත තද කොළ පැහැයක් ගන්නා අතර පත්‍රය මැද සුදු තීරුවක් දක්නට ලැබේ. යටි පැත්ත ලා කොළ පැහැතිය. කුඩා, කොළ පැහැති මල් පොකුරු වශයෙන් හටගන්නා අතර, ශාකයේ ඖෂධීය වශයෙන් ප්‍රයෝජනවත්ම කොටස වන්නේ පොළොව යටින් වැඩෙන, දුඹුරු පැහැති, සුවඳවත් මුල් ය. මා කුඩා කල සිටම දැක ඇති පරිදි, අපගේ ආච්චි අම්මා ඇතුළු වැඩිහිටියන්, මෙම මුල්වල සුවඳ මෙන්ම ඖෂධීය ගුණ පිළිබඳවද නිතර කතා කළහ.
ඉරමුසු ශ්‍රී ලංකාවේ වැවෙන ප්‍රදේශ
ශ්‍රී ලංකාව නිවර්තන කලාපීය දේශගුණයක් සහිත රටක් බැවින්, ඖෂධීය ශාක වගා කිරීමට ඉතා සුදුසු පරිසරයක් පවතී. ඉරමුසු ශාකය දිවයින පුරා විවිධ ප්‍රදේශවල ව්‍යාප්තව පවතින බව මා දැක ඇත. විශේෂයෙන්ම, එය වියළි හා අර්ධ වියළි කලාපවල, පහත් බිම්වල මෙන්ම වනාන්තර සහ ගෙවතු ආශ්‍රිතව බහුලව දක්නට ලැබේ.
මම දැක ඇති පරිදි, ගම්බද ප්‍රදේශවල නිවෙස් ආශ්‍රිතව වැටවල් අසල, දිරාගිය ගස් සහ පඳුරු අතරින් මෙම වැල් පැතිරී ඇති අයුරු සුලභ දසුනකි. මාගේ අත්දැකීමට අනුව, එය මධ්‍යම කඳුකරයේ ඇතැම් ප්‍රදේශවලද, සෞම්‍ය දේශගුණයකදී පවා වර්ධනය වන බව පෙනී යයි. ශ්‍රී ලංකාවේ පාංශු විවිධත්වය සහ දේශගුණික තත්ත්වයන්, ඉරමුසු වැනි ඖෂධීය ශාකවලට හොඳින් වර්ධනය වීමට අවශ්‍ය පසුබිම සලසා දී ඇත. කෙසේ වෙතත්, ඉල්ලුම වැඩිවීම හේතුවෙන් ස්වභාවිකව වැවෙන ශාක සංඛ්‍යාව අඩු වෙමින් පවතින බවට අවාසනාවන්ත තත්ත්වයක්ද පවතී.
ඉරමුසු වල ඖෂධීය වටිනාකම
ඉරමුසු, ශ්‍රී ලාංකීය ආයුර්වේද සහ දේශීය වෛද්‍ය විද්‍යාවේ "රත්රන් ශාකයක්" ලෙස සැලකුවොත් එය වරදක් නොවේ. එහි ඇති ඖෂධීය ගුණ පිළිබඳව මා අධ්‍යයනය කර ඇති අතර, ඒවා අතිශයින් පුළුල් ය.
රුධිරය පිරිසිදු කිරීම (Blood Purifier)
ඉරමුසු ප්‍රධාන වශයෙන්ම රුධිරය පිරිසිදු කරන ඖෂධයක් ලෙස ප්‍රසිද්ධය. ශරීරයේ ඇති විෂ ද්‍රව්‍ය ඉවත් කර, රුධිර සංසරණය වැඩි දියුණු කිරීමට මෙය උපකාරී වන බව මම දනිමි.
සම රෝග සඳහා (Skin Diseases)
දද, කුෂ්ඨ, දද, විවිධ ආකාරයේ කැසීම් සහ සමේ ආසාදන වැනි රෝග සඳහා ඉරමුසු ඉතා ගුණදායකය. එහි ප්‍රති-ප්‍රදාහක (anti-inflammatory) සහ ප්‍රති-ක්ෂුද්‍ර ජීවි (anti-microbial) ගුණාංග මේ සඳහා දායක වේ.
මුත්‍රා පද්ධතියේ රෝග සඳහා (Urinary Tract Issues)
මුත්‍රා දැවිල්ල, මුත්‍රා ආසාදන සහ මුත්‍රා මාර්ගයේ ගල් ඇතිවීම වැනි තත්වයන් සඳහා ඉරමුසු භාවිත කෙරේ. එය මුත්‍රා පිටකිරීම පහසු කරන, මුත්‍රාකාරක (diuretic) ගුණවලින් යුක්තය.
ශරීරය සිසිල් කිරීම (Cooling Effect)
ඉරමුසු ශරීරයේ අධික රස්නය අඩු කර සිසිල් කිරීමේ හැකියාව ඇති බැවින්, දේශීය වෛද්‍ය විද්‍යාවේ එය "පිත් සමනය කරන" ඖෂධයක් ලෙස සැලකේ. අධික උෂ්ණය නිසා ඇතිවන හිසරදය, ඇස් රතු වීම වැනි තත්වයන්ට එය ගුණදායකය.
උණ සහ උණ රෝග සඳහා (Fever and Feversish Conditions):
විවිධ වර්ගවල උණ රෝග සඳහා දේශීය වෛද්‍යවරුන් ඉරමුසු භාවිත කරයි.
ජීර්ණ පද්ධතියේ ගැටලු (Digestive Issues): අජීර්ණය, උදර වේදනාව, පාචනය වැනි තත්වයන් සඳහාද මෙය යොදා ගනී. එය ආහාර රුචිය වර්ධනය කිරීමටද දායක වන බව මම විශ්වාස කරමි.
ප්‍රතිඔක්සිකාරක සහ ප්‍රති-ප්‍රදාහක ගුණ (Antioxidant and Anti-inflammatory Properties):
නූතන පර්යේෂණ මගින් ඉරමුසු වල අඩංගු ෆ්ලේවොනොයිඩ්, ට්‍රයිටර්පෙනොයිඩ් සහ කූමරින් වැනි රසායනික සංයෝග, ශරීරයේ ඇති නිදහස් මූලයන් (free radicals) ඉවත් කිරීමට සහ ප්‍රදාහය අඩු කිරීමට උපකාරී වන බව තහවුරු කර ඇත.
ශ්වසන රෝග (Respiratory Ailments):
කැස්ස, ඇදුම වැනි ශ්වසන පද්ධතියේ රෝග සඳහාද ඉරමුසු භාවිත කෙරේ.
ලිංගික දුර්වලතා (Sexual Debility):
ආයුර්වේදයේ, ඉරමුසු ශරීර ශක්තිය වර්ධනය කරන, ලිංගික දුර්වලතා සමනය කරන ඖෂධයක් ලෙසද හඳුන්වා දී ඇත.
මෙම ගුණාංග බොහොමයක් මා කුඩා කල සිටම අපේ වැඩිහිටියන් විසින් අත්දැකීමෙන් තහවුරු කරගත් ඒවාය. නූතන විද්‍යාව විසින්ද මෙම සාම්ප්‍රදායික දැනුම තවදුරටත් සනාථ කරමින් සිටීම සතුටට කරුණකි.
ඉරමුසු ආහාරයට ගන්නා සහ භාවිත කරන ආකාර
ඉරමුසු ශාකය විවිධ ආකාරවලින් ආහාරයට ගැනීමටත්, medicines සඳහාත් යොදා ගනී. මා දන්නා පරිදි, වඩාත් සුලභ භාවිතය වන්නේ එහි මුල්වලින් සාදන පානයයි.
ඉරමුසු කැඳ
ඉරමුසු කැඳ යනු ශ්‍රී ලංකාවේ සාම්ප්‍රදායික ඖෂධීය පානයක් වන අතර, එය ශරීරයේ තුන් දෝෂ (වාත, පිත්ත, සෙම්) සමනය කිරීමට, ලේ පිරිසුදු කිරීමට සහ විවිධ රෝග සඳහා උපකාරී වේ. පහත ආකාරයට ඉරමුසු කැඳ සාදා ගත හැකිය:
ඉරමුසු මුල් හෝ කොළ, කැකුළු හාල්, පොල් කිරි, සුදු ලූණු, ලුණු, සහ ජලය ගෙන රසවත් කැඳලක් සාදා කිතුල් හකුරු සමග පානය කල හැකිය
ඉරමුසු ඖෂදීය පානය (Herbal Drink):
මෙය ඉරමුසු භාවිත කරන වඩාත් ජනප්‍රියම ක්‍රමයයි. හොඳින් සේදූ ඉරමුසු මුල් කැබලිවලට කපා, පිරිසිදු බඳුනකට දමා, අවශ්‍ය පමණට ජලය එකතු කර තම්බා ගැනීමෙන් මෙම පානය සකස් කර ගත හැකිය. සමහර විට මෙයට කොත්තමල්ලි, කහ හෝ වෙනත් ඖෂධ වර්ගද එකතු කරනු ලැබේ. මෙය ශරීරය සිසිල් කිරීමටත්, රුධිරය පිරිසිදු කිරීමටත් ඉතා ගුණදායක පානයකි. මා කුඩා කල සිටම උණ සෑදුණු විට මෙන්ම ශරීරය උණුසුම් වූ විට මෙම පානය ලබා ගත් බව මට මතකය.
කෂාය (Decoctions):
විවිධ රෝග තත්වයන් සඳහා ඉරමුසු වෙනත් ඖෂධ සමඟ මිශ්‍ර කර කෂාය ලෙස භාවිත කෙරේ. මෙහිදී, මුල් කොටස් තලා, යම්කිසි අනුපාතයකට ජලය සමග තම්බා, ජලය හතරෙන් එකක් හෝ අටෙන් එකක් වන තුරු සිඳවා ගනු ලැබේ.
පිටි (Powder):
වියළන ලද ඉරමුසු මුල් කුඩු කර, එම කුඩු (චූර්ණ) විවිධ ඖෂධ වට්ටෝරු සඳහා යොදා ගනී. සමහර විට එය මී පැණි සමඟ මිශ්‍ර කර හෝ වෙනත් ද්‍රව්‍ය සමඟ මිශ්‍ර කර ගිල දැමීමට භාවිත කරයි.
බාහිර භාවිතය (External Application):
සම රෝග සඳහා ඉරමුසු මුල් අඹරා සාදාගත් පල්පය හෝ තෙල්, ආලේපයක් ලෙස භාවිත කළ හැකිය. තුවාල සුව කිරීමට සහ සමේ දැවිල්ල අඩු කිරීමට මෙය උපකාරී වේ.
ආහාරයට (In Food):
ඉරමුසු සෘජුවම ආහාරයට එකතු කිරීම සාමාන්‍ය දෙයක් නොවුණත්, ඇතැම් දේශීය කොළ කැඳ වර්ගවලට හෝ ඖෂධීය පලා වර්ග වලට මෙය කුඩා ප්‍රමාණවලින් එකතු කරන අවස්ථා තිබේ.
ඉරමුසු වගාව සහ සංරක්ෂණය
වර්තමානයේ ඉරමුසු සඳහා ඇති ඉල්ලුම වැඩි වී ඇති බැවින්, ස්වභාවිකව වැවෙන ශාකවලට හානි වීම සිදුවිය හැකිය. එබැවින්, මෙම වටිනා ඖෂධීය ශාකය සංරක්ෂණය කිරීම අපගේ වගකීමකි. මා විශ්වාස කරන පරිදි, ගෙවතු වගාවන් සඳහා ඉරමුසු වැල් එකතු කිරීම මගින් එහි පැවැත්මට දායක විය හැකිය. එයට වැඩි නඩත්තුවක් අවශ්‍ය නොවන අතර, පඳුරක් හෝ ගසකට ආධාරකයක් ලැබෙන පරිදි සිටුවීමෙන් හොඳින් වර්ධනය වේ.
සමහර විට, මා දැක ඇති පරිදි, දැනටමත් ඇතැම් ගොවීන් වාණිජමය වශයෙන් ඉරමුසු වගා කිරීමට පෙළඹී සිටිති. මෙය ඉතා හොඳ ප්‍රවණතාවක් වන අතර, එය ස්වභාවික සම්පත් අධික ලෙස සූරා කෑම වැලැක්වීමට උපකාරී වේ.
සැලකිලිමත් විය යුතු කරුණු
ඕනෑම ඖෂධයක් මෙන්ම, ඉරමුසු භාවිතයේදීද සැලකිලිමත් වීම වැදගත්ය.
වෛද්‍ය උපදෙස්:
බරපතල රෝගාබාධ සඳහා හෝ වෙනත් ඖෂධ භාවිත කරන විට, ඉරමුසු භාවිත කිරීමට පෙර සුදුසුකම් ලත් ආයුර්වේද හෝ දේශීය වෛද්‍යවරයෙකුගේ උපදෙස් ලබා ගැනීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. මා කිසි විටෙකත් වෛද්‍ය උපදෙස් නොමැතිව ප්‍රධාන ඖෂධයක් ලෙස ඉරමුසු භාවිත නොකළෙමි.
මාත්‍රාව:
නිවැරදි මාත්‍රාව සහ සකස් කිරීමේ ක්‍රමය වැදගත් වේ.
ගැබිනි මව්වරුන් සහ කිරිදෙන මව්වරුන්:
මෙම අවස්ථාවලදී ඖෂධ භාවිතය පිළිබඳව විශේෂයෙන් සැලකිලිමත් විය යුතුය.
ඉරමුසු යනු ශ්‍රී ලංකාවේ ස්වභාවික ඖෂධ සම්පතේ ඇති සුවිශේෂී රත්නයකි. එහි ඖෂධීය වටිනාකම, ශරීරය නිරෝගීව තබා ගැනීමට සහ විවිධ රෝගවලින් ආරක්ෂා වීමට අපට මහත් පිටිවහලක් සපයයි.
මාගේ ලිපියෙන් ඉරමුසු පිළිබඳව පුළුල් දැනුමක් ලබා දීමට උත්සාහ කළ අතර, මෙවැනි වටිනා ඖෂධීය ශාක අපගේ පරිසර පද්ධතියට සහ සංස්කෘතියට ඇති වැදගත්කම අවධාරණය කිරීමට මා කැමැත්තෙමි.
මෙම ස්වභාවික දායාදයන් අගය කරමින්, ඒවා නිසි ලෙස භාවිත කරමින් සහ අනාගතය සඳහා සංරක්ෂණය කරමින්, අප නිරෝගී ජීවිතයක් ගත කිරීමට උත්සාහ කරමු.