ශ්‍රී ලංකාවේ වෙසෙන අපට, සොබාදහම විසින් දායාද කර ඇති අපරිමිත ඖෂධීය වටිනාකමක් සහිත ශාක අතරින් හාතාවාරිය (Asparagus racemosus) සුවිශේෂී ස්ථානයක් ගනී. දේශීය වෛද්‍ය ක්‍රමයේ මෙන්ම ආයුර්වේදයේ ද අතිශයින් වර්ණනා කරන ලද මෙම ශාකය, මානව වර්ගයාගේ සෞඛ්‍යය හා යහපැවැත්ම සඳහා සියවස් ගණනාවක් තිස්සේ යොදාගනු ලබයි.
මම අද ඔබට හාතාවාරිය ශාකයේ අපූර්ව ගුණාංග, භාවිතයන් සහ ශ්‍රී ලාංකීය පරිසරය තුළ එහි වැදගත්කම පිළිබඳව විස්තරාත්මකව ඉදිරිපත් කිරීමට බලාපොරොත්තු වෙමි.
හාතාවාරිය යනු ?
හාතාවාරිය යනු ඉරමුසු වැල් වලට සමාන, බොහෝ විට කටු සහිත, පැතිරී යන වැල් වර්ගයකි. මෙහි අලංකරණ ලෙස පෙනෙන සියුම් පත්‍ර, සුදු පැහැති කුඩා මල් පොකුරු සහ රවුම් රතු පැහැති ගෙඩි දක්නට ලැබේ. නමුත් මෙම ශාකයේ සැබෑ ඖෂධීය වටිනාකම පිහිටා ඇත්තේ එහි භූගතව වැඩෙන අල (මුල්) වලය. මෙම අල සිහින්ව, දිගට විහිදී ඇති අතර, ඒවායේ ඖෂධීය ගුණාංග රැඳී පවතී. හාතාවාරියට "සතවාරි" හෝ "ශතාවරි" යන නම්ද ආයුර්වේදයේ භාවිත වන අතර, "අල සියයක් ඇති ශාකය" යන අරුත දේ.
හාතාවාරිය වැවෙන ප්‍රදේශ
ශ්‍රී ලංකාවේ හාතාවාරිය ශාකය බහුලව දක්නට ලැබේ. මා නිරීක්ෂණය කර ඇති පරිදි, විශේෂයෙන් පහත රට තෙත් කලාපයේ රබර් වතු ආශ්‍රිතව සහ වෙනත් සෙවන සහිත ස්ථානවල මෙය වැවෙනු දක්නට ලැබේ. කඳුකර ප්‍රදේශවල මෙන්ම වියළි කලාපයේ ද සමහර ප්‍රදේශවල හාතාවාරිය දක්නට ලැබුණද, තෙත් සහ අර්ධ තෙත් කලාපය එහි වර්ධනයට වඩාත් හිතකරය. එය සෙවනට ප්‍රිය කරන, හොඳින් ජලය බැස යන පසක් අවශ්‍ය ශාකයකි. සමහර විට ගෙවතු වලද අලංකරණ ශාකයක් ලෙස වගා කරන අවස්ථා තිබුණද, බොහෝ විට එය ස්වභාවිකව වර්ධනය වන ආකාරය දැකිය හැකිය. මම ගම්බද ප්‍රදේශවල සංචාරය කරන විට, නිවාස ආසන්නයේ ඇති වැටවල්, ගස් සහ වෙනත් ආධාරක මත මෙය පැතිරී ඇති ආකාරය දැක ඇත.
ඖෂධීය වටිනාකම: හාතාවාරියෙහි විශ්මිත ගුණ
හාතාවාරිය ශාකය සතුව පුළුල් පරාසයක ඖෂධීය ගුණාංග පවතී. මා දන්නා පරිදි, දේශීය වෛද්‍ය විද්‍යාවේදී මෙය "රාසායන" ගණයට අයත් ශාකයක් ලෙස සලකනු ලබයි. රාසායන යනු ශරීරය පුනර්ජීවනය කර, දීර්ඝායුෂ ලබා දෙන, ප්‍රතිශක්තිය වර්ධනය කරන ඖෂධයි.
ශරීර ශක්තිය වැඩි කිරීම:
මෙය හාතාවාරියෙහි ප්‍රධානතම ගුණාංගයකි. ශරීරයේ ශක්තිය හා ජීවගුණය වර්ධනය කිරීමට එය උපකාරී වේ. විඩාව, දුබලතා සහ මන්දපෝෂණය වැනි තත්ත්වයන්ගෙන් පෙළෙන අයට මෙය ඉතා ගුණදායකය. මා අසා ඇති පරිදි, ක්‍රීඩකයන්ට සහ අධික ශ්‍රමය වැය කරන අයට ශක්තිය ලබා දීමට මෙය යොදා ගනී.
ලේ පිරිසුදු කිරීම (රුධිර විෂහරණය):
හාතාවාරිය ශරීරයේ රුධිරය පිරිසුදු කිරීමේ ගුණයෙන් යුක්තය. මෙය සමේ රෝග, කුරුලෑ සහ වෙනත් රුධිර දෝෂ නිසා ඇති වන රෝගී තත්ත්වයන් සඳහා ඉතා වැදගත් වේ. විෂ ද්‍රව්‍ය ශරීරයෙන් ඉවත් කිරීමට උපකාරී වන බැවින්, එය සමේ පැහැපත් බවද වැඩි දියුණු කරයි.
කාන්තා රෝග සඳහා වැදගත්කම:
මා දන්නා පරිදි කාන්තා සෞඛ්‍යය සඳහා හාතාවාරිය සුවිශේෂී ඖෂධයකි. එයට "කාන්තා ජින්සෙන්" යන විරුදාවලිය පවා හිමි වී ඇත.
ඔසප් සමයේ රුධිර පිටවීම පාලනය කිරීම:
අක්‍රමවත් ඔසප් චක්‍ර, අධික රුධිර වහනය (menorrhagia) සහ ඔසප් වේදනාව වැනි තත්ත්වයන් පාලනය කිරීමට හාතාවාරිය උපකාරී වේ. එය හෝමෝන සමතුලිතතාවය පවත්වා ගැනීමට දායක වන බව විශ්වාස කෙරේ.
පිළිසිඳ ගැනීමේ හැකියාව වැඩි දියුණු කිරීම:
සමහර සාම්ප්‍රදායික වෛද්‍ය ක්‍රමවලදී, වඳභාවයට ප්‍රතිකාර කිරීම සඳහා හාතාවාරිය භාවිතා කරයි. එය ප්‍රජනක පද්ධතිය ශක්තිමත් කරන බව සැලකේ.
මව්කිරි වර්ධනය:
දරු ප්‍රසූතියෙන් පසු මව්කිරි ප්‍රමාණය වැඩි කිරීමට හාතාවාරිය ඉතා ප්‍රසිද්ධය. මම මෙය මාතෘ සෞඛ්‍යය සඳහා අත්‍යාවශ්‍ය ඖෂධයක් ලෙස දකිමි.
ආර්තවහරණයට (Menopause) සහනය:
ආර්තවහරණය ආශ්‍රිත රෝග ලක්ෂණ වන දහඩිය දැමීම, නින්ද නොයාම, මනෝභාවයේ වෙනස්වීම් වැනි තත්ත්වයන් පාලනය කිරීමට ද හාතාවාරිය උපකාරී වේ.
ආහාර ජීර්ණ පද්ධතියේ රෝග සඳහා:
ආමාශයේ තුවාල (ගැස්ට්‍රයිටිස්), අම්ල පිත්ත දෝෂ, පාචනය සහ මළබද්ධය වැනි රෝග සඳහා හාතාවාරිය ඉතා ගුණදායකය. එහි ඇති සිසිලන ගුණය නිසා ආමාශයේ දැවිල්ල සමනය කිරීමට එය උපකාරී වේ.
ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය ශක්තිමත් කිරීම:
ශරීරයේ ස්වාභාවික ප්‍රතිශක්තිය වර්ධනය කර, රෝගවලට එරෙහිව සටන් කිරීමේ හැකියාව වැඩි කිරීමට හාතාවාරිය දායක වේ.
මානසික ආතතිය සහ කාංසාව ලිහිල් කිරීම:
එහි ඇති අනුවර්තන ගුණය (adaptogenic properties) නිසා මානසික ආතතිය අඩු කිරීමටත්, ස්නායු පද්ධතිය සන්සුන් කිරීමටත් හාතාවාරියට හැකියාව ඇත. නින්ද නොයාම වැනි තත්ත්වයන්ට ප්‍රතිකාර කිරීම සඳහා ද එය යොදා ගනී.
දෛනික ජීවිතයේ හාතාවාරිය භාවිතය
හාතාවාරිය විවිධ ආකාරවලින් ආහාරයට ගත හැකිය. මා දැක ඇති පරිදි, එය අපගේ දෛනික ආහාර වේලට පහසුවෙන් එක් කර ගත හැකි ඖෂධයකි.
හාතාවාරිය කැඳ:
මෙය ශ්‍රී ලංකාවේ ඉතා ප්‍රචලිත භාවිතයකි. නැවුම් හාතාවාරිය අල පොතු ඉවත් කර, කොටා, මිරිකා ගත් යුෂ, හාල් කැඳ සමඟ මිශ්‍ර කර සාදා ගනී. මම මෙම කැඳ ශක්තිජනක පානයක් ලෙස දකිමි. එය මව්වරුන්ට, රෝගාබාධවලින් පසු සුවය ලබන අයට සහ දරුවන්ට පෝෂණය ලබා දීමට කදිම පානයකි. සිහින්ව කපාගත් සුදු ලූනු සහ පොල් කිරි ස්වල්පයක් එකතු කිරීමෙන් රසය වැඩි දියුණු කර ගත හැකිය.
හාතාවාරිය ව්‍යංජන:
හාතාවාරිය අල පොල් කිරි සමග තම්බා ව්‍යංජනයක් ලෙස ආහාරයට ගත හැකිය. සමහර විට එහි තරුණ දළු සහ රිකිලි ද එළවළුවක් ලෙස භාවිතයට ගනී. මේවා සාමාන්‍ය කොළ මැල්ලුමක් හෝ තෙල් දාලා ව්‍යංජනයක් ලෙස සකස් කළ හැකිය. මේවායේ පෝෂණ ගුණය ඉතා ඉහළය.
ඖෂධීය පිළියම් ලෙස:
හාතාවාරිය අල වියළා කුඩු කර, කෂාය ලෙස හෝ මී පැණි සමඟ මිශ්‍ර කර පානය කිරීම ද සාමාන්‍ය දෙයකි. සමහර විට, තෙල් වර්ග සකස් කිරීම සඳහා ද හාතාවාරිය යොදා ගනී. උදාහරණයක් ලෙස, සමහර ආයුර්වේද තෙල් වර්ග සඳහා හාතාවාරිය ප්‍රධාන සංඝටකයකි.
ජනක තරංග හේවාසූර වන මා මේ සියල්ල ලියන විට, අපගේ දේශීය ඖෂධීය දැනුමේ ගැඹුර සහ ඒවායේ සදාකාලික වටිනාකම පිළිබඳව මෙනෙහි කරමි. හාතාවාරිය වැනි ශාක අපගේ මුතුන් මිත්තන් විසින් හඳුනාගෙන, ඒවායේ ගුණාංග පරම්පරාවෙන් පරම්පරාවට දැනුම මගින් ගෙන ආවේ ඉතා විශාල පරිශ්‍රමයකිනි.
එය හුදෙක් ශාකයක් පමණක් නොව, අපගේ සංස්කෘතියේ, අපගේ දේශීයත්වයේ සහ අපගේ සෞඛ්‍ය සම්පන්න ජීවන රටාවේ කොටසකි. මෙම වටිනාකම තවදුරටත් ඉදිරියට ගෙන යාම අප සැමගේ වගකීමක් බව මාගේ විශ්වාසයයි.
මාගේ ලිපියෙන් මෙම දැනුම ඔබ වෙත කෙසේ හෝ ගෙන ඒමට හැකි වීම පිළිබඳව මම සතුටු වෙමි.
මාගේ නිගමනය
හාතාවාරිය ශාකය යනු ශ්‍රී ලංකාවට ආවේණික වූ, අතිමහත් ඖෂධීය වටිනාකමකින් යුත් රත්නයක් බඳුය. ශරීර ශක්තිය වර්ධනය කිරීමේ සිට ලේ පිරිසුදු කිරීම දක්වාත්, විශේෂයෙන් කාන්තා සෞඛ්‍යය සඳහාත් එය විශාල දායකත්වයක් සපයයි.
පහත රට රබර් වතු ආශ්‍රිතව සහ වෙනත් ප්‍රදේශවල බහුලව දක්නට ලැබෙන මෙම ශාකය, කැඳ ලෙස, ව්‍යංජන ලෙස සහ වෙනත් ඖෂධීය පිළියම් ලෙස දෛනික ජීවිතයට පහසුවෙන් එක් කර ගත හැකිය.
මෙම ස්වභාවික සම්පත ආරක්ෂා කර ගැනීම සහ එහි ප්‍රයෝජන පිළිබඳව සමාජය දැනුවත් කිරීම අප සැමගේ වගකීමක් බව මම අවධාරණය කරමි. හාතාවාරිය වැනි අපගේ දේශීය ඖෂධ ශාක නිසි ලෙස හඳුනාගෙන, ඒවායේ ගුණ ප්‍රයෝජන ලබා ගැනීමෙන් වඩාත් සෞඛ්‍ය සම්පන්න ජීවිතයක් ගත කිරීමට අපට හැකියාව ලැබේ.